มารู้จักรถไฟความเร็วสูงในประเทศจีน (High-speed rail in China)

มารู้จักรถไฟความเร็วสูงในประเทศจีน (High-speed rail in China)

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob@sb4af.org

ศึกษาและเรียบเรียงจาก Wikipedia, the free encyclopedia

Keywords: ประเทศจีน, China, HSR, รถไฟความเร็วสูง, high speed train, High Speed Rail Association - USHSR, สหรัฐอเมริกา, USA, รถไฟ, การขนส่ง, transportation, คมนาคม, พลังงาน, energy, alternative energy, Siemens, เยอรมัน, Bombardier ฝรั่งเศส, Kawasaki Heavy Industries, ประเทศญี่ปุ่น

รถไฟความเร็วสูงในประเทศจีน (High-speed rail in China) ในที่นี้หมายถึงรถไฟที่ใช้เชิงพาณิชย์ภายในประเทศจีน ซึ่งมีความเร็ว 200 กม./ชั่วโมง หรือสูงกว่า และตามคำจำกัดความนี้ ประเทศจีนมีทางรถไฟความเร็วสูง (High-speed rail - HSR) ที่ยาวที่สุดในโลก คือยาวถึง 9300 กิโลเมตร ตามการนับในเดือนธันวาคม ค.ศ. 2012 สายที่ยาวที่สุดในประเทศจีนเปิดดำเนินการเมื่อวันที่ 25 ธันวาคม ค.ศ. 2012 มีความยาว 2,298 กม. จากเมืองหลวงของประเทศ จีน ยาวออกไปทางเหนือจนถึงเมืองกวางเจา (Guangzhou)

บริการรถไฟความเร็วสูงในประเทศจีนได้เริ่มขึ้นในวันที่ 18 เมษายน ค.ศ. 2007 โดยมีผู้ใช้บริการ 237,000 ในปี ค.ศ. 2007 และได้เพิ่มขึ้นเป็น 1.33 ล้านคนในปี ค.ศ. 2012 ทำให้ระบบรถไฟความเร็วสูงของประเทศจีนเป็นระบบที่มีคนใช้มากที่สุดในโลก

รถไฟความเร็วสูงของประเทศจีนประกอบด้วยรางรถไฟที่ปรับปรุงจากของเดิม (Upgraded conventional railways), ทางที่สร้างขึ้นใหม่เพื่อรถไฟความเร็วสูงโดยเฉพาะ (High-speed passenger designated lines – PDLs) และทางรถไฟความเร็วสูงระบบหัวแม่เหล็ก (Magnetic levitation (maglev) line) ระบบทางรถไฟความเร็วสูงด้วยการกระตุ้นการลงทุนโดยภาครัฐ ทำให้เร่งการก่อสร้างอย่างรวดเร็วและกว้างขวางทั่วประเทศ โดยทำให้มีรางรถไฟที่ใช้วิ่งได้ด้วยความเร็วสูง 200 กม./ชั่วโมงถึง 18,000 กม. เมื่อสิ้นปี ค.ศ. 2015 หรือโดยรวมจะมีรางรถไฟความเร็วสูงในทุกประเภทถึง 40,000 กม.

ในระยะเริ่มต้น ประเทศจีนได้ใช้เทคโนโลยีรถไฟความเร็วสูงจากต่างประเทศในแบบความร่วมมือการถ่ายทอดเทคโนโลยี (technology transfer agreements) กับบริษัทผู้ร่วมทุนจากต่างประเทศ ซึ่งบริษัทเหล่านี้ได้แก่ Siemens, ของเยอรมัน Bombardier ของฝรั่งเศส และ Kawasaki Heavy Industries ของประเทศญี่ปุ่น ในระหว่างนั้นวิศวกรของจีนก็ได้เริ่มพัฒนาบางชิ้นส่วนจากภายในท้องที่ และในระยะหลัง รถไฟที่พัฒนาขึ้นเองโดยเทคโนโลยีของจีนก็สามารถทำความเร็วได้ถึง 380 กม./ชั่วโมง

ในปัจจุบัน รถไฟความเร็วสูงของจีน (HSR) มีค่าตั๋วโดยสารถูกกว่าในประเทศพัฒนาแล้วอย่างมาก แต่ก็ยังแพงกว่าค่าโดยสารรถไฟความเร็วธรรมดา โดยเปรียบเทียบให้เห็น ค่ารถไฟจากปักกิ่ง (Beijing) ไปยังจินาน (Jinan) ระยะทางประมาณ 400 กม. รถไฟความเร็วสูงจะเสียประมาณ 186 หยวน หรือ US$30 หรือประมาณ 900 บาท หรือ 2.25 บาท/กม. ใช้เวลาวิ่ง 1 ชั่วโมง 32 นาที ในขณะที่รถไฟธรรมดาใช้เวลาวิ่ง 6 ชั่วโมง และมีค่าโดยสาร 75 หยวน เทียบเท่ากับ US$12 หรือ 360 บาท ราคาใกล้เคียงกับในประเทศไทย

ในกรณีที่ฝ่ายทางการไทยบอกว่าค่าโดยสารกิโลเมตรละ 1.60 บาท ก็นับว่ายังจะยิ่งถูกกว่าของจีน (2.25 บาท/กม.) ซึ่งอาจเป็นไปได้ด้วยต้องมีการอุดหนุน (Subsidy) เพื่อให้มีค่าโดยสารที่ลดลงได้

โดยเปรียบเทียบ รถไฟ Acela trains วิ่งระหว่างกรุงวอชิงตัน ดีซี ไปยังเมืองนิวยอร์ค ระยะทาง 368 กม. ค่าโดยสาร US$310  หรือ 9,300 บาท และใช้เวลาวิ่งนาน 2 ชั่วโมง 45 นาที

การพัฒนารถไฟความเร็วสูงในประเทศจีนได้ช้าลงอย่างมากหลังปี ค.ศ. 2011 หลังปลดรัฐมนตรีว่าการกระทรวงรถไฟ (Chinese Railways Minister) ลุย ซีจุน (Liu Zhijun) ในเดือนกรกฎาคม อันเนื่องด้วยอุบัติเหตุและความกังวลเรื่องมาตรฐานความปลอดภัยของระบบรถไฟความเร็วสูงของจีน และติดตามด้วยราคาค่าตั๋วที่เพิ่มขึ้น การมีคนมาใช้บริการลดลง ความไม่สามารถดำรงอยู่ได้ด้วยตัวเองทางการเงินของรถไฟความเร็วสูง และผลกระทบของการสร้างระบบรถไฟความเร็วสูงที่ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์ในสื่อของจีนอย่างกว้างขวาง

แผนพัฒนาทางรถไฟความเร็วสูงOther high-speed rail lines

ตามแผนการพัฒนาเครือข่ายทางรถไฟในประเทศจีนระยะกลางและระยะยาว (Mid-to-Long Term Railway Network Plan) ซึ่งปรับปรุงในปี ค.ศ. 2008 กระทรวงรถไฟ (MOR) ได้วางแผนสร้างทางรถไฟความยาวรวม 40,000 กม. เพื่อขยายทางรถไฟไปทางตะวันตก เพื่อลดช่องว่างเมื่อเปรียบเทียบกับทางตะวันออกและภาคกลางของจีน ทางรถไฟที่สร้างใหม่นี้จะเป็นรถไฟความเร็วสูง 200-250 กม./ชั่วโมง ที่ใช้ทั้งเพื่อรับส่งผู้โดยสารและรับส่งสินค้า สิ่งเหล่านี้เรียกว่ารถไฟความเร็วสูง ถึงแม้จะไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของแผนรถไฟความเร็วสูงแห่งชาติ (National PDL Grid) หรือรถไฟความเร็วสูงระหว่างเมือง (Intercity High Speed Rail)

ภาพ แผนที่ทางรถไฟความเร็วสูงของประเทศจีน (China High-speed rail - HSR)

ภาพ รัฐมนตรีว่าการรถไฟในขณะนั้น ลุย ซีจุน (Liu Zhijun) เป็นเจ้าภาพต้อนรับแนนซี (Nancy Pelosi) เปลอซี่ และเอ็ดเวิร์ด มาร์คีย์ (Edward Markey) สมาชิกจากรัฐสภาอเมริกันที่กรุงปักกิ่ง ในปี ค.ศ. 2009

ภาพ รถไฟความเร็วสูงสาย Shanghai Maglev Train วิ่งบนระบบรางแม่เหล็ก (Maglev track) วิ่งระยะจากสนามบิน Shanghai Pudong International Airport ที่อยู่นอกเมือง วิ่งระยะทาง 30.5 กม. สู่กลางเมืองเซียงไฮ เป็นรถไฟความเร็วสูงสุดในโลก ด้วยความเร็วอาจสูงถึง 431 กม./ชั่วโมง และสามารถทำสถิติความเร็วกว่า 500 กม./ชั่วโมง